Een van de oudere wijken in KIgali in het district Kicukiro
Het is een van de oudste wijken van Kigali en ligt aan de rand van de stad. Als je niet beter wist, dan zou je denken in een dorp te zijn, midden op het Rwandese platteland. Armoedige lemen huizen, kinderen met grote ogen, hier en daar een geit, een moestuin.
Het stadsbestuur van de wijk heeft besloten dat de wijk ontwikkeld moet worden. Veel oude huizen moeten plaatsmaken voor nieuwe woningen, kantoren en hotels.
Maar waar bij ons een heel proces begint van plannen, studies, effectrapportages en eindeloos veel inspraak en bijeenkomsten met de bewoners, komt hier in Kigali, volgens de bewoners, op een dag een bulldozer die hun huis met de grond gelijk maakt.
Ze wonen illegaal en dus hebben ze geen enkel recht, zegt het stadsbestuur volgens de bewoners. Wie tegenspartelt of financiele compensatie eist, wordt gearresteerd en gevangen gezet.
UDF-leider Victoire nam er 24 augustus een kijkje, samen met penningmeester Alice. Ze waren hier al in januari van dit jaar, toen de eerste tientallen huizen werden gesloopt en ze komt polshoogte nemen of de situatie inmiddels is veranderd.
Het is ‘haar’ wijk. Hier is ze geboren. Als er kinderen uit de huizen komen rennen onder het roepen van ‘Muzungu’, blanke, zegt ze: “Dat deed ik vroeger ook. En dan zei ik ‘Bonjour.’
Nu praat ze met een enkeling die haar pad kruist. Hoe of het gaat? Of er nog huizen worden gesloopt? Een ouder stel knikt, eergisteren nog. En vertelt over het verdriet, over de machteloosheid en over de woede. Maar dat wie boos wordt aan het langste eind trekt en in de gevangenis belandt. Ze hebben het overal om hen heen zien gebeuren.
Een deel van de dakloze gezinnen had nog maar net hun huis klaar. Zes maanden eerder waren ze hier naar toe gekomen, omdat hun huis in een ander oud deel van Kigali werd weggebuldozerd. Andere gezinnen woonden al hun hele leven in het gebied.Ze hebben er hun familie, hun vrienden en kennissen, ze kennen er elke steen, elke struik. Met het platgooien van de huizen wordt een complete sociale structuur vernietigd. Worden mensen niet alleen naar lichaam, maar ook in geest dakloos.
Een vrouw met een kind op haar rug, loopt ondertussen met ons mee. Ze bekijkt ons met vrolijk nieuwsgierige ogen maar zegt tijdens het hele bezoek geen woord. Een andere man voegt zich bij ons. Hij vertelt over zijn zoon die nog steeds gevangen zit, omdat hij compensatie wilde voor zijn huis. Hij had geen geld. Waar moest hij naar toe?
Victoire en Alice lopen verder over het smalle zandpad. Links en rechts liggen leemklompen. Het zijn de stenen van de gesloopte huizen. Hier en daar is zelfs een cementen fundering te zien, een cementen muur. Van enige ontwikkeling is niets te merken. Integendeel, hier heeft de tijd stilgestaan. Geen water, geen licht, geen wegen.
Dat er niets te zien is van enige ontwikkeling zegt niets. Plannen hebben tijd nodig voor ze kunnen worden uitgevoerd. Het kan dat mensen hier illegaal wonen, dus nooit toestemming hebben gekregen om een huis te bouwen. Maar ik kan bijna niet geloven dat mensen van de ene op de andere dag uit hun huis worden gezet. Dat is onmenselijk. Daarom ga ik vandaag een afspraak maken met de burgemeester van het district waaronder deze wijk in Kigali valt. Ik wil heel graag van hem horen hoe hij denkt dat het zit.
Rond vijf uur gaan Victoire en Alice weer terug naar huis. Een paar uur later krijgt Victoire een telefoontje. De man die vertelde over zijn zoon is de heuvels in gevlucht. De vrouw met het kind is gearresteerd. Victoire had haar hielen nog niet gelicht of de inlichtingendienst belde met hun vertegenwoordiger in de wijk. Met wie had Victoire gesproken en waarover? Zo worden mensen bang gemaakt. Wie met de oppositie praat, loopt het risico te worden opgepakt, al is het maar voor een uur, om te vertellen waarover is gesproken.