Wat vooraf ging


25 februari 2010

Gisteravond: Ze zitten met hun tweeen op de bank, ergens in een doorsnee rijtjeshuis, in een doorsnee wijk, in doorsnee NederlandTante huilt stilletjes als haar nichtje haar verhaal vertelt. Af en toe verbergt ze haar gezicht achter haar paan. Het nichtje, 19 jaar, vertelt hoe het eigenlijk in het begin fout is gegaan. Maar dat ze dat niet doorhadden. Want wat weet je nou van procedures als je gevlucht bent voor de rebellen die plunderend en moordend je dorp in het noorden van Burundi binnenvielen? Dat ze toevallig bij tante op bezoek was toen de soldaten kwamen. Dat ze samen met de twee kinderen van tante zijn gevlucht naar een kamp bij de grens. Ze was toen tien. En nee, er was met haar niets gebeurd. Ze was zelf niet gewond geraakt, niet verkracht. Dat mannen en vrouwen van de IND de afgelopen maanden bij herhaling gevraagd. Ze had geluk gehad, zo had ze altijd gevonden. Maar sinds ze te horen kreeg dat ze terug moet naar Burundi, zet ze toch wat vraagtekens achter dat geluk. 

Het is 2001 als rebellen het dorp binnenvallen. De moeder van Mumu woont niet ver van beide tantes.  Mumu is dan ook regelmatig bij haar tantes te vinden, ze vindt het leuk om met hun kinderen te spelen. En dus is ze daar als de mannen komen, die een van haar tantes aanvallen. Ze vluchten de bush in. Later, de familie bestaat dan uit Mumu, haar twee tantes, haar gehandicapt nichtje, en de twee kinderen van tante, komen ze bij een boer. Ze zullen er drie jaar verblijven. Mumu hoopt in het begin dat haar zal vinden, maar dat is niet het geval. Uiteindelijk gaat ze er vanuit dat haar moeder niet meer in leven is. Anders was ze haar dochters toch wel komen zoeken? 

Uiteindelijk krijgt Mumu toestemming om met haar familie naar Nederland te gaan. De man van tante woont daar. Jaren later hoort ze iets over haar moeder van een Burundese kennis. Ook moeder was voor de soldaten gevlucht; zij kwam uiteindelijk, samen met haar oudste zusje, in Zuid-Afrika terecht. Toen moeder terugkeerde naar haar dorp bleek haar huis in bezit genomen door andere mensen. Ze werd eufemistisch gezegd, niet vriendelijk ontvangen. Wat er van moeder is geworden, is onbekend. Weer gaat Mumu er van uit dat moeder dood is. 

Mumu ondertussen wordt het slachtoffer van een procedurele fout. 

Bij de eerste intake wordt het gezin, zoals het hoort,  op één formulier gezet. Bij een tweede gesprek gaat het mis. Er wordt niet begrepen dat A. volledig afhankelijk is van haar tante en ze krijgen elk een apart formulier. De verblijfsvergunning van haar tante, geeft haar geen enkel recht. Ook wordt getwijfeld of Mumu wel uit Burundi komt. Ze spreekt alleen Swahili, hoe kan dat als de meeste Burundezen ook Kirundi spreken? Een taaltest geeft geen uitsluitsel, ook een tweede taaltest niet. 

Het zal betekenen dat Mumu negen jaar later -gek genoeg- terug moet naar Burundi. 

Dat haar tante haar moeder vervangt, telt niet. 

Dat ze de zorg heeft voor haar gehandicapte zusje, telt niet. 

Dat ze de zorg heeft voor tante die ziek is, telt niet. 

Dat ze een opleiding volgt tot kinderverzorgster, telt niet.

Dat ze groot is geworden in Nederland telt niet.

Dat een gezin, dat niets heeft dan elkaar,  uit elkaar wordt getrokken telt niet.

Dat het Nederland kapitalen gaat kosten om tante en zusje te verzorgen, telt niet.


Dat ze ziek zal worden als ze terugkeert naar Burundi, telt niet.

Dat ze geen familie of vrienden heeft in Burundi, telt niet.

Dat ze moeite zal hebben een plek te vinden in een Burundese gemeenschap, telt niet.

                   

Dat het nog steeds onrustig is in Burundi, telt niet.

Dat ze als vrouw kwetsbaar is in Burundi, telt niet.

Dat ze kans loopt beroofd te worden, telt niet.

Dat ze kans loopt verkracht te worden, telt niet.


Hoe durven we elkaar nog recht in de ogen te kijken? Hoe durven we ons nog 'beschaafd' te noemen. En ja, er zijn natuurlijk allerlei rationele argumenten die het terugsturen van Mumu zouden kunnen rechtvaardigen. Maar uiteindelijk zijn in ons land  fouten gemaakt. Waardoor een slim, zachtaardig, zorgzaam meisje terug wordt gestuurd naar een land dat ze niet meer kent. 

Zij is slachtoffer van haar eigen karakter. Het is voor het systeem makkelijk om een lieverd terug te sturen. Die zijn namelijk mak en volgzaam.