Rwandese kranten in de ban

29 juli 2010

Zojuist werd bekend dat Newsline, een Engelstalige kritische krant die in Uganda werd gemaakt, niet meer mag worden gedistrubueerd in Rwanda. Gisteren werden 5000 exemplaren bij de grens tegengehouden. Newsline is een zusterkrant van Umuseso, ook een krant die niet meer mag verschijnen.

Gister sprak ik via skype met Jean Bosco Gasasira, uitgever en hoofdredacteur van de geschorste krant Umuvugizi. Hij ontvluchtte Rwanda in april van dit jaar, nadat de Hoge Media Raad zijn krant voor zes maanden in de ban had gedaan wegens opruiende artikelen. Hij maakt zichzelf verwijten dat hij een van zijn redacteuren niet eerder de raad gaf om ook naar Uganda te gaan. Jean-Léonard Rugambage werd op 24 juni voor zijn huis vermoord, nadat hij kritische artikelen had geschreven over de aanslag op generaal Kayumba. Deze generaal behoorde tot de kring rond president Paul Kagame. Volgens de vermoorde Rugambage werd die aanslag gepleegd in opdracht van de regering. 

Jean Bosco is er van overtuigd dat de moord op zijn journalist is gepleegd door de Rwandese veiligheidsdienst. Zelf is hij de afgelopen jaren meerdere malen bedreigd en in elkaar geslagen. Zo belandde hij in 2007 op de intensive care. Zelfs in Uganda is hij niet veilig, ook daar wordt hij gevolgd en bedreigd.  Umuvugizi verschijnt nu alleen nog op internet; zelfs als de schorsing wordt opgeheven, zal de krant niet meer op papier verschijnen. 

Alle zes Rwandese redacteuren van Umuvugizi zijn nu ondergedoken en werken 'in het geniep' aan de internetsite. hun nieuws krijgen ze van contacten in Rwanda. Maar, zo zegt Gasasira, steeds minder mensen durven nog het contact met ons te onderhouden. 

Gasasira kwam voor het eerst onder vuur te liggen na kritische vragen over Kagame tijdens een persconferentie in november 2006. Sinds die persconferentie is zijn leven compleet veranderd. Hij heeft er nooit over gedacht om zijn mond te houden. "Ik ben geen lafaard. Ik ben onafhankelijk onderzoeksjournalist geworden, omdat ik op die manier wilde bijdragen aan verandering in Rwanda. Daar ga ik mee door. Maar ik wil geen mensen meer verliezen. Dat grijpt ontzettend diep in. Dat begrijpen jullie denk ik niet. Dat begrijpt de internationale gemeenschap zeker niet."

De in ballingschap levende hoofdredacteur is bang voor een bloedige toekomst: "Kagame ligt nu ook intern onder vuur. De kring om hem heen brokkelt langzaam af. Hij moet president blijven, anders moet hij zich voor het Rwanda tribunaal verantwoorden. En dat wil hij koste wat kost vermijden. De verkiezingen zijn dan ook een farce. De oppositie is monddood gemaakt, net als de kritische media. En de Rwandezen zelf zijn doodsbenauwd en durven niet te zeggen wat ze denken."