Woensdag 1 juni, 8.00 uur
Onze Nederlandse ambassadeur in Kigali, Frans Makken, schiet de Rwandese regering te hulp door een rapport van Human Rights Watch aan te vallen. Dat rapport verscheen eergisteren en levert kritiek op de volksrechtspraak Gacaca. De Gacaca is een volksrechtbank, opgericht om de vele beschuldigingen van genocide af te handelen. Vlak na de genocide, voorjaar 1994 begonnen de gevangenissen uit te puilen, omdat de gewone rechtbanken het allemaal niet aankonden. Daarom werd de Gacaca opnieuw ingesteld. De rechtspraak is lokaal, degenen die beschuldigd worden, worden in hun eigen gebied berecht.
Uiteindelijk werden door de Gacaca zo'n 1,2 miljoen zaken afgehandeld. Het rapport van HRW onderzocht er 350. Het rapport stelt dat deze manier van volksrechtspraak uiteindelijk weinig zal bijdragen aan de verzoening in Rwanda, omdat veel mensen geen eerlijk proces hadden. Het werd gezien als de rechtspraak van de overwinnaars, omdat er geen Tutsi's voor de Gacaca-rechters verschenen. Ook werd de Gacaca gebruikt om oude en nieuwe vetes te beslechten. HRW wijst op corruptie en onregelmatigheden bij de procedures. Wie werd veroordeeld moest twee keer per week werken voor de gemeenschap of kwam terecht in een strafkamp en moest meehelpen met de aanleg van wegen, ziekenhuizen en andere gemeenschapsvoorzieningen. Hard werken, in barre omstandigheden, tegen weinig eten en drinken. De belangrijke genocidairs moesten verschijnen voor het Rwanda tribunaal in Arusha. Nederland onderkende tijdens de eerste jaren de gebrekkigheid van het systeem en hielp onder meer met de opleiding van de Gacaca-rechters.
Ambassadeur Frans Makken vindt dat Human Rights Watch de verkeerde onderzoeksmethode heeft gebruikt. De 350 onderzochte gevallen zijn te weinig om iets te zeggen over alle 1,2 miljoen zaken die voor de rechter kwamen, zegt Makken. Hij vindt de timing ook niet netjes. Net nu rwanda op het punt staat de Gacaca zelf te evalueren en zaken die minder goed gingen opnieuw aan te pakken, komt HRW met een rapport. Volgens Makken heeft Nederland als donorland de Gacaca gemonitord en was het een groot succes.
Tja. Wat Makken HRW verwijt, kan hij blijkbaar wel. Een goed oordeel vellen over alle 1,2 miljoen zaken nog voordat Rwanda zelf met de evaluatie kwam. En merkwaardig toch dat ambassadeur Makken zich geroepen voelt tijdens een persconferentie de Rwandese regering te hulp te schieten. Makken kiest duidelijk partij. Wat zouden zijn bazen van Buitenlandse Zaken hiervan vinden? Toch maar eens navragen.